Zmiana stawki amortyzacyjnej środka trwałego w związku z wydłużeniem okresu ekonomicznej użyteczności

Posiadamy środek trwały przyjęty do użytkowania 1 czerwca 2017 r. Amortyzację tego środka trwałego rozpoczęliśmy w lipcu 2017 r. metodą liniową. Okres ekonomicznej użyteczności ustaliliśmy na 5 lat, a roczną stopę amortyzacji na 20%. Obecnie doszliśmy do wniosku, iż będziemy go użytkować znacznie dłużej. Czy możemy dokonać zmiany stawki amortyzacji bilansowej tego środka trwałego?

Jednostka może dokonać zmiany stawki amortyzacyjnej środka trwałego. Nową zmienioną stawkę może jednak stosować począwszy od nowego roku obrotowego.

W świetle art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości, odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Z kolei art. 32 ust. 3 ww. ustawy stanowi, że na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Okresy i stawki amortyzacji powinny być okresowo weryfikowane, a korekta odpisów amortyzacyjnych dokonana w następnych latach obrotowych. Jednostka jest zatem zobowiązana do systematycznej weryfikacji przyjętych okresów ekonomicznej użyteczności i stawek amortyzacji środków trwałych, nie później niż na koniec każdego okresu sprawozdawczego. Zweryfikowane stawki (stopy) amortyzacji stosuje się począwszy od nowego roku obrotowego. Wyniki przeprowadzonej weryfikacji mogą uzasadniać podwyższenie lub obniżenie stawki lub stopy amortyzacji. Przesłankę do weryfikacji stawki amortyzacji może stanowić w szczególności ulepszenie środka trwałego, dokonanie odpisu z tytułu trwałej utraty wartości środka trwałego oraz dołączenie bądź odłączenie części dodatkowych lub peryferyjnych, a także wskazane w pytaniu wydłużenie okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego.

Co istotne, zmiana okresu lub stawki amortyzacji stanowi zmianę szacunków w rozumieniu Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja" i nie powoduje korekty odpisów amortyzacyjnych ujętych w poprzednich okresach. Zgodnie z KSR nr 7 w tym przypadku ma zastosowanie podejście prospektywne.

Przykład

I. Założenia:

Jednostka posiada środek trwały, który przyjęła do użytkowania 1 czerwca 2017 r. Wartość początkowa tego środka trwałego wynosi: 120.000 zł.
Amortyzację tego środka trwałego jednostka rozpoczęła od lipca 2017 r. Okres ekonomicznej użyteczności ustaliła na 5 lat. Środek trwały jest amortyzowany metodą liniową, a zatem:

a) stopa amortyzacji rocznej wynosi: 100% : 5 = 20%,

b) stawka amortyzacji rocznej wynosi: 20% × 120.000 zł = 24.000 zł,

c) stawka amortyzacji miesięcznej wynosi: 24.000 zł : 12 = 2.000 zł.

Plan amortyzacji sporządzony na początek użytkowania środka trwałego był następujący:

*Rok*	Wartość bilansowa na początek roku	*Amortyzacja roczna*	Skumulowane umorzenie na koniec roku	Wartość bilansowa na koniec roku
*2017 (6 m-cy)*	120.000 zł	6 × 2.000 zł = 12.000 zł	12.000 zł	108.000 zł
*2018*	108.000 zł	24.000 zł	36.000 zł	84.000 zł
*2019*	84.000 zł	24.000 zł	60.000 zł	60.000 zł
*2020*	60.000 zł	24.000 zł	84.000 zł	36.000 zł
*2021*	36.000 zł	24.000 zł	108.000 zł	12.000 zł
*2022 (6 m-cy)*	12.000 zł	6 × 2.000 zł = 12.000 zł	120.000 zł	0 zł

Na dzień bilansowy w 2019 r. jednostka zweryfikowała oczekiwany dalszy okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, uznając że będzie on użytkowany jeszcze przez 40 miesięcy (ustalono, że koniec okresu użytkowania nastąpi 30 kwietnia 2023 r., licząc od 1 stycznia 2020 r.). Weryfikacja okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego oznacza, że:

a) nowa stawka amortyzacji miesięcznej (począwszy od 1 stycznia 2020 r.) wyniesie: 60.000 zł : 40 = 1.500 zł,

b) stopa amortyzacji wyniesie: (1.500 zł × 12) : 120.000 zł = 15%.

II. Zweryfikowany plan amortyzacji sporządzony dla dalszego okresu użytkowania środka trwałego:

Rok	Wartość bilansowa na początek roku	Amortyzacja roczna	Skumulowane umorzenie na koniec roku	Wartość bilansowa na koniec roku
2020	60.000 zł	18.000 zł	78.000 zł	42.000 zł
2021	42.000 zł	18.000 zł	96.000 zł	24.000 zł
2022	24.000 zł	18.000 zł	114.000 zł	6.000 zł
2023 (4 m-ce)	6.000 zł	4 × 1.500 zł = 6.000 zł	120.000 zł	0 zł