Gazeta Podatkowa nr 28 (965) z dnia 8.04.2013

Emerytura na nowych zasadach nie tylko dla urodzonych po 1948 r.

Emerytura przyznawana na tzw. nowych zasadach przewidziana jest dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Z reguły wysokość tych świadczeń okazuje się mniej korzystna dla ubezpieczonych, niż gdyby była obliczana na tzw. starych zasadach, zagwarantowanych dla starszych roczników. Dlatego do 2014 r. obowiązuje okres przejściowy, w którym emerytura może być obliczana na tzw. mieszanych zasadach. Czy prawo wyboru sposobu obliczenia emerytury przewidziano także dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.?

Reforma emerytalna z 1999 r. podzieliła ubezpieczonych na dwie zasadnicze grupy, tj. urodzonych:

• przed 1 stycznia 1949 r. i
   
• po 31 grudnia 1948 r.

Emerytura na starych zasadach

Osoby z pierwszej z wymienionych grup mają ustalane prawo do emerytury oraz jej wysokość na dotychczasowych, tj. tzw. starych zasadach, określonych odpowiednio w art. 27 i 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną. Wynosi ona zatem:

• 24% kwoty bazowej oraz
   
• po 1,3% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych i
   
• po 0,7% tej podstawy za każdy rok okresów nieskładkowych.

Podstawę wymiaru emerytury stanowi natomiast przeciętna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie:

• kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę, lub
   
• dowolnych 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Co więcej, w oparciu o przedłożone dokumenty organ rentowy, na wniosek ubezpieczonego (patrz pkt 5 przykładowo wypełnionego fragmentu wniosku ZUS Rp-1E), powinien wybrać opcję dla niego najkorzystniejszą.

Formularz wniosku o emeryturę ZUS Rp-1E dostępny jest na stronie internetowej naszego Wydawnictwa: www.gofin.pl.

Nowa emerytura

Młodsi ubezpieczeni, urodzeni po 31 grudnia 1948 r., nabywają prawo do emerytury już na tzw. nowych zasadach. Wysokość świadczenia ustalana jest wówczas w oparciu o art. 25-26a ustawy emerytalnej. Oznacza to, że stanowi ona równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Przy czym w tym przypadku podstawę emerytury oblicza się poprzez zsumowanie kwoty zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Możliwość wyboru

Nowe zasady obliczania emerytury z reguły okazują się mniej korzystne od tych przewidzianych dla starszych ubezpieczonych, choć zdarza się, że jest wręcz odwrotnie.

Ustawa emerytalna przewiduje więc, choć tylko w pewnym zakresie i po spełnieniu określonych warunków, możliwość dokonania wyboru między starymi i nowymi zasadami obliczania emerytury. Przykładowo osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które wiek uprawniający do emerytury ukończyły lub ukończą w latach 2009-2014, mogą mieć ustaloną wysokość emerytury na tzw. mieszanych zasadach, tj. częściowo według starych i częściowo według nowych zasad, w proporcjach wynoszących odpowiednio od 80% : 20% do 20% : 80%.

Kwestię tę reguluje art. 183 ustawy zasiłkowej, który jednocześnie określa warunki, jakie musi spełnić ubezpieczony, aby ZUS mógł mu ustalić mieszaną emeryturę.

Prawo wyboru ustawodawca przewidział także dla ubezpieczonych i urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., dla których z reguły emerytura ustalana jest na starych zasadach. Za sprawą art. 55 ustawy emerytalnej należna im emerytura może być również obliczona na nowych zasadach, o ile okaże się korzystniejsza od emerytury obliczonej po staremu. Będzie to jednak możliwe, o ile:

• spełniają warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej,
   
• po ukończeniu przewidzianego dla nich powszechnego wieku emerytalnego kontynuują (kontynuowali) ubezpieczenia emerytalne i rentowe (np. z tytułu zatrudnienia),
   
• wystąpili z wnioskiem o emeryturę po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2008 r.

Aby skorzystać z takiej możliwości, wystarczy w pkt 6 działu II wniosku o emeryturę zaznaczyć właściwą opcję (patrz przykładowo wypełniony fragment wniosku).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)