Obliczanie stażu pracy

1. Staż zakładowy

Staż zakładowy to określony przepisami ustawowymi okres zatrudnienia u danego pracodawcy, który jest zazwyczaj okresem krótszym od stażu ogólnego (chociaż może być mu równy). Pojęcie to obejmuje okresy pozostawania w stosunku pracy u tego pracodawcy, który realizuje uprawnienia pracownicze uwarunkowane stażem zakładowym.

Ważne: Staż zakładowy nie musi mieć charakteru ciągłego (por. uchwała 7 sędziów SN z dnia 15 stycznia 2003 r., sygn. akt III PZP 20/02, OSNP 2004/1/4).

Wyjaśniamy, że powołane rozstrzygnięcie dotyczyło stażu wpływającego na długość okresu wypowiedzenia, jednak analogicznie, także przy odprawach, ustawodawca nie zastrzegł warunku ciągłości, stąd można je stosować odpowiednio (por. A. Sobczyk, Kodeks pracy 2011, Komentarz pod redakcją B. Wagner, ODDK Gdańsk 2011 r., str. 341).

Przykład

W dniu 1 sierpnia 2015 r. zmarł pracownik zatrudniony od 1 października 2005 r. Był on ponadto przez 6 miesięcy zatrudniony u obecnego pracodawcy w roku 2001. Jego staż zakładowy (łącznie co najmniej 10 lat ale mniej niż 15) uprawnia członków rodziny do odprawy pośmiertnej w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Przykład

W spółce powstałej 7 lat temu w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego przeprowadzane są zwolnienia grupowe. Pracownik, któremu wypowiedziano umowę w tym trybie, jest zatrudniony od momentu powstania spółki, a uprzednio od 1 stycznia 1989 r. był zatrudniony w przekształconym przedsiębiorstwie. Pracownikowi będzie przysługiwała 3-miesięczna odprawa pieniężna.

2. Staż ogólny

Staż ogólny dla uprawnień pracowniczych jest przyjmowany rzadziej. Podstawą do jego stosowania są zazwyczaj przepisy o charakterze powszechnie obowiązującym. Przykładem jest staż urlopowy, przy czym jego cechą wyjątkową jest to, że do ustalenia wymiaru urlopu (ale nie prawa do urlopu) obok okresów zatrudnienia i innych zrównanych z nimi okresów aktywności zawodowej (np. prowadzenia gospodarstwa rolnego), zalicza się też okresy ukończonej nauki.

W omawianych okolicznościach staż ogólny stosuje się do odpraw emerytalno-rentowych pracowników samorządowych. W celu ustalenia wysokości tego świadczenia sumuje się wszystkie udokumentowane okresy pracy w ramach stosunku pracy.

3. Metoda obliczania stażu

Przy obliczaniu terminów wymaganych dla nabywania uprawnień pracowniczych stosuje się tzw. metodę potoczną, opartą na sposobie obliczania okresów wypowiedzenia. Potwierdza to orzecznictwo Sądu Najwyższego, w tym wyrok z dnia 19 grudnia 1996 r. (sygn. akt I PKN 47/96, OSNP 1997/17/310). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, w uzasadnieniu tego wyroku, chodzi o to aby: "(…) dzień, w którym zwyczajowo zatrudnia się pracowników, nie nakładał się na dzień, w którym rozwiązuje się stosunek pracy, a jedynie dzień ten bezpośrednio poprzedzał. (…)". Dla przykładu, jeżeli termin rozpoczyna bieg 15 sierpnia danego roku, to jeden miesiąc zakończy się z upływem 14 września, a rok z upływem 14 sierpnia następnego roku.

Analogiczne stanowisko w tej sprawie zajmuje Departament Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, który w piśmie z dnia 18 stycznia 2011 r. stwierdził m.in., iż zasady obliczania okresu pracy warunkującego nabycie uprawnień pracowniczych są zawarte w postanowieniach prawa pracy i odbiegają od reguł prawa cywilnego.

Kalkulator stażu pracy dostępny jest w serwisie
www.kalkulatory.gofin.pl.

Z kolei, jeśli ciągłość terminu nie jest wymagana, a okresy są przerwane, staż ustala się:

sumując "okrągłe" okresy (lata, miesiące),
przeliczając miesiące na lata z uwzględnieniem, że 12 miesięcy pracy to jeden rok,
przyjmując 30 dni za jeden pełny miesiąc.

Przykład

Pracownik samorządowy jest zatrudniony od 1 stycznia 2012 r. W dniu 1 września 2015 r. przechodzi na emeryturę. Udokumentował on następujące wcześniejsze okresy zatrudnienia w ramach stosunku pracy:

od 25 listopada 1999 r. do 31 października 2008 r.,
od 5 listopada 2008 r. do 31 grudnia 2011 r.

Wcześniej ponad 20 lat prowadził jednoosobową działalność gospodarczą.

Pracodawca do stażu dla celów ustalenia wysokości odprawy emerytalnej zakwalifikował tylko okresy pracy. Drugi z nich i obecne zatrudnienie mają charakter nieprzerwany toteż policzył je łącznie, co dało 6 lat, 9 miesięcy i 27 dni. Pierwsze zatrudnienie trwało natomiast 8 lat 11 miesięcy i 7 dni. Łącznie staż wynosi 14 lat, 20 miesięcy i 34 dni, czyli (po zamianie dni na miesiące i miesięcy na lata) 15 lat, 9 miesięcy i 4 dni.

Pracownikowi przysługuje odprawa emerytalna w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia za pracę.