Emerytura powszechna dla osoby uprawnionej do wcześniejszej emerytury

Z prawa do wcześniejszej emerytury korzystają m.in. osoby, które do ustalonego przepisami terminu spełniły warunki dotyczące posiadania określonego stażu pracy, w tym w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, oraz ukończyły wymagany, ale niższy od powszechnego, wiek. Z biegiem czasu nadchodzi jednak moment, kiedy "wcześniejszy emeryt" osiągnie powszechny wiek emerytalny. Co to oznacza dla świadczeniobiorcy? Czy ma znaczenie fakt, że był on aktywny zawodowo? Jakie kroki należałoby podjąć, aby otrzymywać jak najbardziej korzystne świadczenie?

Te i inne pytania nurtują wielu "wcześniejszych emerytów". Przykładem może być jedna z naszych Czytelniczek, która urodziła się w styczniu 1953 r. i od 2008 r. jest uprawniona do wcześniejszej emerytury. Ubezpieczona rozwiązała stosunek pracy w styczniu 2008 r., a już w lutym tego samego roku zatrudniła się ponownie. Emeryturę pobrała zaledwie za dwa miesiące, po czym została ona zawieszona i tak jest do dziś. W związku z tym, iż niedługo kończy 60 lat, ale zamierza pracować do 2014 r., wystąpiła do naszej redakcji z pytaniami, które poruszają wiele istotnych problemów.

1) Kiedy można wystąpić o odwieszenie emerytury i czy w tym celu należy ponownie rozwiązać stosunek pracy?

Z podanych przez samą zainteresowaną informacji wynika, iż przechodziła ona na wcześniejszą emeryturę w okresie, w którym w celu uruchomienia wypłaty świadczenia, podobnie jak dzisiaj, konieczne było rozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Stosunek ten został rozwiązany, dzięki czemu otrzymała należne świadczenie, choć zaledwie za dwa miesiące. Można się domyślać, iż związane jest to z ponownym zatrudnieniem i uzyskiwaniem przez Czytelniczkę na tyle wysokich przychodów, że wpłynęły one na zawieszenie świadczenia. Choć mogło ono zostać również zawieszone na wniosek zainteresowanej w oparciu o art. 103 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Ponieważ podstawowy warunek umożliwiający podjęcie wypłaty świadczenia został już spełniony, Czytelniczka może wystąpić o odwieszenie wcześniejszej emerytury w każdej chwili, zarówno przed, jak i po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, bez konieczności ponownego rozwiązania stosunku pracy.

2) Czy będzie można pobierać emeryturę i jednocześnie pracować?

TAK. Jeżeli jednak odwieszenie emerytury nastąpi przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, Czytelniczkę nadal będą obowiązywały limity przychodów. Jeśli więc z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego będą one wyższe niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, prawo do emerytury i tak ulegnie zawieszeniu. Taka sytuacja będzie miała miejsce aż do miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym ubezpieczona ukończy powszechny wiek emerytalny.

Warto podkreślić, iż zainteresowana, jako urodzona po 31 grudnia 1952 r., zostanie objęta reformą emerytalną, której początek przypada na 1 stycznia 2013 r. Obecnie obowiązujący powszechny wiek emerytalny, wynoszący dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat, będzie stopniowo wydłużany aż do docelowych 67 lat dla wszystkich ubezpieczonych. Stanie się tak za sprawą art. 1 ust. 5 ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 637).

Dla Czytelniczki, jako kobiety urodzonej w styczniu 1953 r., będzie on wynosił 60 lat i 1 miesiąc. Powszechny wiek emerytalny ukończy ona zatem, nie - jakby mogło się wydawać - w styczniu, a w lutym 2013 r. I dopiero od tego miesiąca zainteresowana będzie mogła uzyskiwać przychody bez żadnych ograniczeń.

Kalkulator wieku emerytalnego znajduje się na stronie internetowej naszego Wydawnictwa: www.gofin.pl.

Tym samym można stwierdzić, że przy wysokich przychodach (powyżej 130% przeciętnego wynagrodzenia) najkorzystniej będzie wystąpić o odwieszenie emerytury (zawieszonej przez samą zainteresowaną) w lutym 2013 r. Jeżeli natomiast emerytura była zawieszona przez organ rentowy ze względu na przekroczenie dopuszczalnych przychodów, ZUS z urzędu podejmie wypłatę emerytury począwszy od lutego 2013 r.

3) Czy po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego powszechna emerytura jest przyznawana "wcześniejszym emerytom" z urzędu?

NIE. Taki tryb przyznawania powszechnej emerytury przewidziany jest bowiem wyłącznie dla osób uprawnionych do renty z tytułu niezdolności do pracy, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Stanowi o tym art. 24a ustawy emerytalnej.

Czytelniczka, jako uprawniona do wcześniejszej emerytury, aby otrzymać "powszechną" emeryturę, musi wystąpić w tej sprawie do organu rentowego ze stosownym wnioskiem. Dopóki tego nie zrobi, cały czas będzie otrzymywała wcześniejszą emeryturę, choćby nawet ukończyła 70 lat.

4) Czy na wniosek o przeliczenie wysokości emerytury, w związku z pracą na wcześniejszej emeryturze, zostanie ona ustalona powtórnie według "starych", czy też "mieszanych" zasad?

Wcześniejsza emerytura, której wysokość została ustalona na tzw. "starych" zasadach, będzie podlegała przeliczeniu w oparciu o te same reguły.

Czytelniczka (o ile jeszcze tego nie zrobiła) może wystąpić do ZUS o:

zwiększenie wysokości wcześniejszej emerytury poprzez doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych wypracowanych po przyznaniu tego świadczenia, a nieuwzględnionych dotychczas w jego wymiarze, a także
ponowne obliczenie podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przypadającej w całości lub w części po przyznaniu świadczenia.

Dopiero powszechna emerytura dla kobiety urodzonej w styczniu 1953 r. może być ustalona na tzw. "nowych" lub "mieszanych" zasadach, określonych w art. 24-26a i 183 ustawy emerytalnej.

Jeżeli powszechna lub przeliczona wcześniejsza emerytura okaże się niższa od dotychczas pobieranego świadczenia, ZUS będzie wypłacał emeryturę w dotychczasowej wysokości.

Warunkiem obliczenia wysokości emerytury w sposób mieszany (tj. w 20% według "starych" i w 80% według "nowych" zasad) jest m.in. niepobranie świadczenia przyznanego w oparciu o art. 46 lub art. 50 ustawy emerytalnej, choćby nawet za jeden miesiąc. Jeżeli należna Czytelniczce wcześniejsza emerytura została przyznana na podstawie tych właśnie przepisów, nie będzie mogła skorzystać z "mieszanych" zasad ustalania wysokości powszechnej emerytury, gdyż pobierała świadczenie przez dwa miesiące.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)